Bakı qardaş ölkənin neft emalı sektoruna sərmayə qoymağa davam edir.
Ötən ilin sonunda Türkiyə ölkəmizdən birbaşa xarici investisiyaların (BXİ) sayında lider mövqeyini qoruyub saxlayıb. Brifinqdə çıxış edən Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) Statistika şöbəsinin müdiri Samir Nuriyev deyib ki, Azərbaycandan birbaşa investisiyaların həcminə görə liderlər üçlüyündə Türkiyə (1,8 milyard dollar), ABŞ (311 milyon dollar) və Böyük Britaniya (157 milyon dollar) qərarlaşıb. Eyni zamanda, respublikamıza 6,7 milyard dollar səviyyəsində, iki dəfə çox BXİ cəlb edilib.
AMB-nin hesabatına görə, ötən il ölkəmiz xarici investisiyaları 3 milyard dollara çatdırıb. Azərbaycanın Türkiyə iqtisadiyyatına birbaşa investisiyaları 7 dəfə artıb. Azərbaycandan gələn XBİ-nin bütün spektrində nəzərəçarpacaq artım müşahidə olunur. Əgər ötən il xarici investisiyalar 1,1 milyard dolları ötmürdüsə, ötən il kapital qoyuluşlarının həcmi 2 milyard dollar artaraq 3,1 milyard dollara çatıb. Eyni zamanda, ölkəmizdən gələn bütün investisiya axınının 58 faizi qardaş ölkənin payına düşür.
Azərbaycan Türkiyənin neft emalı sektorunu maliyyələşdirməyə davam edir: Dövlət Neft Şirkəti vasitəsilə 15 il ərzində bu sektorda həyata keçirilən layihələrə 18,3 milyard dollar məbləğində sərmayə qoyulub.
İqtisadçı ekspert Akif Nəsirli AYNA-ya şərhində söyləyib ki, qardaş ölkəyə ən böyük sərmayəmiz STAR neft emalı zavodudur: “Türkiyədə istehsal olunan bütün neft məhsullarının 25 faizə qədəri bu müəssisənin payına düşür. Hər il bu müəssisədə 5 milyon ton dizel yanacağı istehsal olunur. Bu, Türkiyəyə həmin məhsulların idxalını 40 faiz, maye qaz idxalını isə 70 faiz azaltmağa imkan verdi. Bundan əlavə, açıqlanan məlumatlardan aydın olur ki, SOCAR hazırda Türkiyəyə 18 milyard dollar sərmayə qoyub. Yəni Azərbaycanın Türkiyəyə qoyduğu sərmayələrin böyük hissəsi SOCAR-a məxsusdur”.
Mütəxəssislər Azərbaycan - Türkiyə ikitərəfli maliyyə fəallığının belə bariz şəkildə yüksəlməsini iqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsinin, eləcə də yüksək səviyyədə ticarət-iqtisadi qarşılıqlı fəaliyyətin nəticəsi hesab edirlər.
Bundan əlavə, ilk üçlükdəki mövqelər də dəyişib. Ötən il ABŞ Azərbaycandan birbaşa investisiyaların həcminə görə ikinci yeri tutub. Ölkəmizdən dünyanın birinci iqtisadiyyatına birbaşa investisiyalar dördqat artıb. Böyük Britaniya bu istiqamətdə 90 milyon dollar artaraq maliyyə investisiyalarının həcminə görə üçüncü olub.
“Müqayisə üçün, bir il əvvəl ilk üçlük Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (148 milyon dollar) və Avstraliyadan (80 milyon dollar) ibarət idi. Lakin ötən il bu ölkələrə investisiya qoyuluşu müvafiq olaraq 53 milyon və 67 milyon dollar azalıb”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Eyni zamanda, ölkəmizə ən çox maliyyə sərmayəsini Böyük Britaniya yatırıb. Bu ölkə ənənəvi olaraq Azərbaycanda fəaliyyət göstərən şirkətlər vasitəsilə neft hasilatına investisiya qoyur ki, bu da Böyük Britaniyadan kapital qoyuluşlarının ən intensiv göstəricilərinə səbəb olur. Britaniya şirkətlərinin liderliyinin digər səbəbi respublikanın neft-qaz sektorunun xarici sərmayələrin əsas hissəsini cəlb etməsidir.
Türkiyə nəinki Azərbaycandan ən çox sərmayə cəlb edir, həm də davamlı olaraq yerli iqtisadiyyata sərmayə qoyur. Ötən ilin yekunlarına görə, qardaş ölkədən kapital qoyuluşu 1,3 milyard dolları ötüb. Maliyyə investisiyalarının ümumi göstəricilərinə görə Şimali Kipr Türk Respublikası (ŞKTR) üçüncü yerdədir. Ötən ilin oktyabrında Azərbaycanda səfərdə olan ŞKTR-in Prezidenti Ersin Tatar “müxtəlif sahələrdə birgə iş görmək” planlarını açıqlamışdı. Ötən il bu respublikadan Azərbaycana investisiyalar 792 milyon dollara çatıb.
İqtisadiyyatımıza kapital qoyuluşlarının həcminə görə dördüncü yerdə Rusiya qərarlaşır - burada həyata keçirilən layihələrə 617 milyon dollar sərmayə qoyub. Birgə işin ən mühüm istiqamətləri arasında Moskva sənaye əməkdaşlığını, eləcə də tərəflərin avtomobil sənayesi, təyyarə istehsalı, əczaçılıq və s. sahələrdə kooperativ layihələr həyata keçirdiyi əməkdaşlığı xüsusi qeyd edir. Ötən il ərzində Rusiya Federasiyasının 20-dən çox subyekti Azərbaycana 25 işgüzar missiya həyata keçirib. İran bu reytinqdə beşinci yerdədir - son bir ildə bu ölkədən 396 milyon dollar sərmayə qoyulub.
Emma Rzayeva
