Qiymət artımı bayramla əlaqəli olsa da, sonradan eniş ehtimalı azdır
Qurban bayramı ərəfəsində ənənəvi olaraq qurbanlıq heyvanların qiyməti qalxır. Tələbat gözləntiləri ilə bazarda yeni qiymət artımı dalğası baş verir, qurbanlıq mal-qaranın qiyməti qalxır və bu, ümumilikdə bazarda orta qiymətə təsir edəcək. Bu sahədə treyderlər və mütəxəssislər sonrakı mərhələdə qiymət azalması gözləmirlər, ona görə də hazırkı qiymət artımı yeni gizli və aşkar artım meydana çıxaracaq.
Ölkənin topdansatış bazarları bu Qurban bayramını yeni qiymətlərlə qarşılamağa hazırlaşır. Artıq satış məntəqələri qurbanlıq mal-qara almağa başlayıb.
İqtisadçı ekspert Akif Nəsirov AYNA-ya deyib ki, topdansatışda quzu ətinin kiloqramı 25 manata kimi bahalaşıb: “İri buynuzlu mal-qaranın ətinə gəlincə, bu seqmentdə xüsusi təsir gözlənilmir. Bu cür ət adətən qurbanlıq üçün alınmır. Qurban kəsmək imkanı olmayan alıcılar mal əti 3-5 kq həcmində götürürlər və bu səbəbdən məhsula tələbatda və qiymətdə ciddi artım gözlənilmir. Bununla belə, Qurban bu bazar seqmentində də orta qiyməti nisbətən yüksəldəcək”.
Mütəxəssis hesab edir ki, bahalaşmanı yay mövsümü ləngidəcək: “Çünki yayda ətin maya dəyəri azalmağa meyllidir. Qiymətləri aşağı tələb saxlayır, ilin bu vaxtı üçün ənənəvi haldır. Qışda istehlak artır, lakin ucuz meyvə və tərəvəz mövsümündə adi istehlak səbəti yay məhsullarına meyl edir. Buna görə də Qurban bayramına istehlak tələbinin artması şəraiti eyni dərəcədə nəzərə çarpan mövsümi faktoru kompensasiya edir. Bununla belə, Azərbaycanın daxili bazarında iri və xırdabuynuzlu mal-qara qıtlığının artmasına da diqqət etməmək olmaz”.
“Yerli bazarda təklifi üstələyən tələbin davamlı tendensiyası var. Gürcüstandan diri çəkidə ətin idxalı ilə bağlı vəziyyət də istehlakçı tələb və təklif balansına müəyyən təsir göstərir. İlin əvvəlindən quzu əti 1-2 manat bahalaşıb. Ölkə bazarlarında quzu əti 22-25 manata, böyük heyvan əti isə 18-19 manata təklif olunur. Yaşlı heyvanların ətinin qiyməti isə aşağıdır – 12-15 manat”, - deyə Nəsirov bildirib.
Ekspertlər bayramqabağı tələbi qiymət artımının səbəbi adlandırırlar, bahalaşmanın səbəbləri isə daha dərindədir - onlar yerli istehsalın düşməsi ilə əlaqəlidir.
Həmsöhbətimiz idxaldan asılılığın artmasına, mal-qaranın sayının azalmasına toxunub: “Heyvandarların torpaqları, ən əsası yem istehsal etmək üçün istifadə etdikləri ərazilər 2015-ci ildə hökumətin pambıqçılıq kampaniyası çərçivəsində kəndlilərdən alınıb. Bu torpaqlarda texniki bitkilər səpilir. Nəticədə yonca, qarğıdalı və digər yem bitkiləri əkilən bələdiyyə və dövlət sahələri pambığa və taxıla çevrildiyi üçün təsərrüfatlar boşaldılıb. Yem bazası, əlbəttə ki, çox zəifləyib. Heyvandarlıqla məşğul olan kəndlilər hər il təsərrüfatlarını ixtisar etməyə məcbur olurdular”.
“Xatırlayırıq ki, elə bundan sonra, 2016-2017-ci illərdə piştaxtalardakı ət ucuzlaşmağa başladı. Sənaye mütəxəssisləri qiymətlərin ucuzlaşmasından sonra qıtlığın və kəskin bahalaşmanın olacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edirdilər. Axı o vaxt fermerlər mal-qaralarını satmağa məcbur olduğundan bazarlarda təklif artıb, qiymətlər ucuzlaşırdı. Lakin bundan sonra gözlənilən qiymət artımı gəldi, çünki heyvanların sayı və istehsal azaldı. Ötən il qiymətlər pik həddə çatıb və bunun əsas sübutu yayda indiyədək görünməmiş qiymət artımıdır”, - deyə iqtisadçı vurğulayıb.
Ət piştaxtalarında bahalaşma keyfiyyətin eyni dərəcədə sürətli azalması ilə müşayiət olunur. Alıcılar deyirlər ki, mal əti ilə bağlı vəziyyət xüsusilə qorxuludur. Mənşəyi məlum olmayan və keyfiyyəti şübhəli olan məhsul rəfləri doldurub. Xüsusilə paytaxtın periferiyasında dana və quzu əti almaq getdikcə çətinləşir - alıcıların əksəriyyəti satıcıların cavan heyvanların ətini satdıqlarına dair vədlərinə artıq inanmırlar. Gizli qiymət artımı qiymət etiketində aşkar bir artımla kəsişməkdə davam edir.
Emma Rzayeva
