Niyə əksəriyyət elektriklə işləyən avtomobillərə keçməyə tələsmir?
Ətraf mühitə uyğunluq tendensiyası avtomobil sektoruna təsir etməyə bilməzdi: 2023-cü ildə dünyada satılan demək olar ki, hər beşinci avtomobil elektriklə işləyirdi. 2035-ci ildən etibarən Avropada benzin və ya dizellə işləyən avtomobillərin satılmayacağını nəzərə alsaq, bu tendensiya təəccüblü deyil.
Nəzərinizə çatdıraq ki, “yaşıl” siyasətə arxalanan Azərbaycan da bu cür nəqliyyat vasitələrini təbliğ edir. Buna nail olmaq üçün buraxılış müddəti üç ildən çox olmayan elektromobillərin, onlar üçün akkumulyator və avadanlıqların idxalına ƏDV ləğv edilib. Yeri gəlmişkən, bu yaxınlarda elektriklə işləyən avtomobillər üçün ikinci və üçüncü dərəcəli enerji doldurucularının idxalı və satışından ƏDV tutulmasının ləğvi müddəti daha 2 il uzadılıb.
Ötən il ölkəmizə idxal olunan elektrik avtomobillərinin xüsusi çəkisi xeyli artıb. 2021-ci ildə cəmi 0,19% idisə, 2023-cü ildə artıq 3,5% təşkil edir. İndi respublikada lazımi infrastrukturun yaradılması istiqamətində fəal iş aparılır və artıq elektriklə işləyən avtomobillər üçün 300-dən çox enerjidoldurma qurğusu quraşdırılıb.
Əsas arqumentlərdən biri onların ekoloji cəhətdən təmizliyidir, baxmayaraq ki, bu, mübahisəli məqamdır. Onlar həqiqətən də atmosferə karbon qazı buraxmırlar və buna görə də iqlimə mənfi təsir göstərmirlər. Eyni zamanda, bir çox ekoloqlar batareyaların təkrar emalı problemini qeyd edirlər və onların istehsalı heç bir halda ekoloji cəhətdən təmiz hesab edilmir. Bundan əlavə, elektrik avtomobilləri daha çox elektrik enerjisi istehsal etməlidir.
Elektrikli nəqliyyat vasitələri ilə hər şeyin o qədər də sadə olmamasına baxmayaraq, tərəqqi dayandırıla bilməz. Əksər ekspertlər gələcəyin elektromobillərə aid olduğuna əmindirlər. Lakin ölkəmizdə onların daha çox olmasına baxmayaraq, bir çox sürücülər bu və ya digər səbəbdən belə nəqliyyat vasitələrinə keçməyə cəsarət etmirlər.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya deyib ki, bir sıra amillərlə əlaqəli olaraq, vətəndaşların əksəriyyəti benzin və dizellə işləyən avtomobillərdən qurtulmağa tələsmir: “Birincisi, hələ də elektromobillər üçün uyğun infrastruktur yoxdur. Bu gün onlar üçün yanacaqdoldurma məntəqələri çox azdır və onlar əsasən paytaxtda cəmləşib. İnsanların elektromobilə keçməsi üçün hər şəhərdə, rayonda, kənddə - hər yerdə enerji doldurma məntəqələri olmalıdır. Həmçinin kifayət qədər ixtisaslı kadrların olduğu xidmət mərkəzlərinə ehtiyac var”.
“İkincisi, avtomobili benzinlə işləyən sürücü özü ilə müəyyən miqdarda yanacaq apara bilər ki, nəsə olarsa, xidmət mərkəzinə və ya yanacaqdoldurma məntəqəsinə çatmaq kifayət edər. Ancaq elektrik avtomobili vəziyyətində, xüsusi avadanlıq daşımaq lazımdır, lakin elektrik də avtomobili bir neçə dəqiqə ərzində doldurulmayacaq. Bir yanacaqdoldurma məntəqəsində onu doldurmaq kifayət qədər uzun vaxt aparacaq, benzinlə doldurmaq isə bir neçə dəqiqədir. Zamanın pul olduğu dövrümüzdə bu hal böyük bir dezavantaja çevrilə bilər”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
O, həmçinin qeyd edib ki, avtomobildə isitmə aktivdirsə, şarj daha az müddətə davam edəcək: “Məncə, soyuq hava olmayan ölkələrdə belə maşınlar daha uyğundur. Qeyd etmək istədiyim digər çatışmazlıq odur ki, bəzi modellərdə xarab olanda bəzi hallarda qapılar bloklanır. Bu cür avtomobillərin akkumulyatoru xarab olduqdan sonra alışması halları da olub. Belə ölkələrdə adi avtomobillərlə müqayisədə sürət problemi də var”.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, yağışlı havalarda bu cür avtomobillər əlavə xərclərə səbəb olur: “Bakıda yağan payız leysanları avtoservislərdə növbələr yaradıb. Su qısa qapanmalara və kontaktların korroziyasına səbəb ola bilər ki, bu da batareyanın idarə edilməsi, enerji və bort elektronikasının nasazlığına səbəb olacaq. Batareya paketi hermetik şəkildə bağlansa da, su basarsa, korroziyaya uğraya və tutumunu itirə bilər, bəzən hətta partlaya bilər. İnverterlər də qısaqapanmadan zədələnə bilər. Suyun təsiri altında akkumulyatorun və elektronikanın soyutma sistemi sıradan çıxa bilər, buna görə də komponentlər qızmağa və daha tez xarab olmağa başlayacaq”.
“Bir çox elektromobil element batareyaları xarab olub və onları təmir etmək üçün sahibləri təmirə ən azı 300 manat ödəməli olublar. Lakin təmirçilər nadir hallarda ciddi şəkildə problemin nə olduğunu yoxlayır, təmirin qiymətini maşının markasına görə adlandırırdılar. “Kia”nı təmir etmək BMW-dən daha ucuzdur. İstehsal ili də vacibdir. Nəzərə alsaq ki, hava şəraitinin dəyişməsi ilə əlaqədar ölkədə yağışlı günlərin sayı artmaqdadır, elektriklə işləyən avtomobillərin sayının artması ilə problem daha da arta bilər. Adi avtomobillərin sahibləri özlərini olduqca rahat hiss edirdilər. Təsəvvür edin, bütün respublika elektriklə işləyən avtomobillərə keçsə, nə baş verərdi? Bu gün reallıqlarımızda həm benzinlə, həm də elektriklə işləyən hibrid avtomobillər daha rahatdır. Düşünürəm ki, elektriklə işləyən nəqliyyat vasitələrinə tam keçid tezliklə baş verməyəcək”, - deyə Qarayev fikrini yekunlaşdırıb.
Elya Belskaya
